Een keerzijde aan de hype rondom de eerste duizend dagen
Een keerzijde aan de hype rondom de eerste duizend dagen
In deze aflevering wil ik het met je hebben over de eerste duizend dagen. De eerste duizend dagen gaan over de periode van conceptie, zwangerschap, geboorte en eerste levensjaren van een kind. Op dit moment is er ontzettend veel aandacht voor deze periode. Dat is niet zonder reden, omdat we zien (uit onderzoek) dat deze periode heel vormend is voor ons bestaan. Wat we in deze periode meemaken en ervaren, laten als het ware een blauwdruk achter. Luister ook zeker even de vorige podcastaflevering als je meer wil weten over die over die blauwdruk.
De eerste duizend dagen brengen een enorme druk mee voor ouders
Het is heel mooi en belangrijk dat we steeds meer over deze periode te weten komen, omdat we zowel als professionals, maar ook als ouders iets met deze informatie kunnen. Enerzijds zijn deze ontwikkelingen dus positief, maar in deze podcastaflevering wil ik ook graag de andere kant belichten; een meer ‘donkere’ kant die meekomt met het zo ontzettend veel aandacht hebben voor die eerste duizend dagen; namelijk de enorme druk die het met zich meebrengt bij ouders (en professionals).
Deze keerzijde voel ik al een wat langere tijd en de afgelopen periode heb ik hier zelf dan ook op gereflecteerd; Wat is mijn rol in het creëren van bewustzijn rondom de eerste duizend dagen? Hoe stel ik mezelf daarin op als professional? Draagt dat wat ik deel en vertel bij aan het zelfvertrouwen van ouders? Of kan het ze ook onzeker maken?
Dit proces werd vervolgens versterkt door een aantal casussen die ik afgelopen week in de praktijk tegenkwam. Ik kreeg namelijk twee hoogzwangere dames op consult, allebei met een ander verhaal, maar waar wel bij beide sprake is van een trauma. Dit zijn vrouwen die al voorafgaand én in hun zwangerschap met impactvolle gebeurtenissen te maken hebben gehad. Als we daar door de bril van de eerste duizend dagen naar kijken, dan zou je kunnen zeggen; “Oh jee, dat krijgt de baby mee, daar zit al een imprint” enz. Wanneer ik dit hardop uitspreek voel ik direct een soort benauwdheid opkomen, laat staan hoe dat voor deze moeders is.
De lat ligt voor ouders zo hoog om het goed te doen dat ze bij voorbaat al schuldgevoelens ervaren
Deze moeders zijn zich er ook zeer bewust van dat wat zij meemaken en ervaren in de zwangerschap een imprint kan achterlaten. Zij zijn zich bewust van de impact die gebeurtenissen die zij op dit moment in hun leven meemaken hebben op de zwangerschap en het kindje wat ze dragen. En dat geeft een enorme druk. De lat ligt zo ontzettend hoog voor ouders ‘om het goed te doen’. Wat ik vervolgens zie ontstaan is een soort instant schuldgevoel; “ik heb jou nu niet kunnen geven wat ik je zou moeten geven”. Stel je eens voor wat er in het hoofd van deze moeders omgaat en wat een stress dit geeft. En daarvan weten we ook weer dat dat eigenlijk niet goed is voor de baby. Je voelt hem al een beetje aankomen; er ontstaat eigenlijk een soort negatieve cirkel.
We zijn echter ook allemaal mens en er gebeuren nu eenmaal dingen in het leven. Wij krijgen te maken met dingen waar we geen invloed op hebben. We kunnen niet alles wegpoetsen in de periode van zwangerschap of voor de geboorte.
Waarom verbinding en ondertitelen de sleutel zijn als je impactvolle dingen meemaakt
In mijn praktijk zet ik vrijwel altijd in op ‘verbinding’. Ook als je dingen meemaakt in het leven kan je nog steeds de verbinding met je lijf weer (leren) maken, evenals met het kindje in je buik. Ik wil daarom een ‘tool’ uitlichten die ik daarin vaak meegeef aan ouders namelijk: mentaliseren noemen. Veelal leg ik dit uit als ondertitelen. Ik neem je graag mee in een stukje achtergrond m.b.t. mentaliseren
Mentaliseren gaat over iets wat je bij jezelf doet, maar ook bij anderen. Het gaat erom dat je kan nagaan wat jij zelf of de ander voelt, ervaart of denkt. Het gaat dus heel erg over je verplaatsen in de ander. Het mooie is dat onderzoek dus uitwijst dat op het moment dat jij je goed kan verplaatsen in je kind, dus ook in je ongeboren kind, en je kan begrijpen dat jouw kind eigenlijk zijn eigen emotionele wereld heeft, jullie band en verbinding versterkt.
Op het moment dat ik ouders in mijn praktijk tref, of ze nou zwanger zijn of komen met een pasgeboren kindje of kindje die al wat ouder zijn, is mentaliseren altijd een van de tools die ik ze aanreik en die ik probeer te versterken, omdat dit gaat over de verbinding die je maakt met je kindje. Dan kan je leven nog zo op zijn kop staan, mentaliseren is iets wat je kan leren om te doen. Zeker in het geval van de casussen waarbij de moeders op dit moment impactvolle dingen meemaken; ze zitten wellicht erg in hun hoofd, er is sprake van angst, er zijn zorgen en er wordt op allerlei vlakken veel van ze gevraagd. Het kan dan heel helpend zijn om naar je kindje uit te spreken; “ik kan me voorstellen dat je dit voelt, misschien voel je wel dat mama huilt, verdriet heeft”. Je kan dan vervolgens aan je kindje de situatie uitleggen, een stukje context scheppen en aangeven; dit verdriet is van mij.
Maar een baby kan toch niet verstaan wat ik zeg?
Vaak krijg ik vervolgens de vraag; een baby snapt toch niet wat ik letterlijk zeg? Het klopt dat ze ons nog niet letterlijk verstaan, maar de intentie, de energie, de intonatie en het gevoel wat jij aan jouw woorden meegeeft, dat kunnen zij wel voelen. Daarnaast is het ook nog eens heel stimulerend voor de taalontwikkeling door al zo vroeg te communiceren met je (ongeboren) kindje.
Het leren mentaliseren is natuurlijk niet iets wat je alleen hoeft te leren doen. Om verschillende redenen kan dit een uitdaging voor iemand zijn. Zoek dan een goede therapeut die gespecialiseerd is in het werken met ouders in deze kwetsbare periode van de eerste duizend dagen en laat je ondersteunen. Als je dan iets wil doen in die eerste duizend dagen is dit dé investering die je in jezelf en kind kan doen.
Nuance in het debat over de eerste duizend dagen: versterk ouders door ze te leren een goed genoeg ouder te zijn
Het voorgaande is dan ook precies de nuance die ik in dit debat over de eerste duizend dagen eigenlijk wil aanbrengen; versterk ouders ook in wat ze wel kunnen doen. Bereid ouders er op voor dat er dingen kunnen gebeuren die impact hebben en waar ze niet altijd invloed op kunnen uitoefenen en dat dit niet betekent dat de eerste duizend dagen dan gelijk ‘verpest’ zijn. Ik hoop je als ouder dan ook gerust te kunnen stellen, een stukje bewustwording mee te geven.
We hoeven het ouderschap namelijk niet perfect te doen, we mogen vooral een ‘goed genoeg ouder’ zijn. Daarbij komt het weer aan op de verbinding waar ik zojuist over sprak, want je kind gaat niet onthouden wat jij allemaal perfect hebt gedaan. Het gaat onthouden of je er was, of je er kon zijn en of het echt was, of de verbinding tussen jullie authentiek was. Het gaat om de emotionele ondersteuning die je kind je hebt kunnen geven. Dit kan je ook met terugwerkende kracht doen. Je bent niet te laat om te helen. Het is nooit te laat om te helen. En ja, hierbij mag en kan je om hulp vragen.
